Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη πόλη στην Ελλάδα με περίπου 1, 5 εκατομμύριο κατοίκους – ένα σημαντικό εμπορικό και εκπαιδευτικό κέντρο που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας. Ως ένα κύριο περιφερειακό λιμάνι, η Θεσσαλονίκη υπήρξε ιστορικά πύλη προς τα νότια Βαλκάνια. Η άφιξη μετά το 1990 πάνω από 400.000 μεταναστών, από την Αλβανία, τον Καύκασο, άλλες χώρες των Βαλκανίων και πιο πρόσφατα ασιατικές και αφρικανικές χώρες, θέτει σήμερα νέες προκλήσεις για την κοινωνική ένταξη και συνοχή, ενώ, όπως ο ιστορικός Mark Mazawer περιγράφει στο βιβλίο του για τη Θεσσαλονίκη, η πόλη φιλοξενεί ακόμα φαντάσματα εβραίων, μουσουλμάνων και χριστιανών από το παρελθόν της. Η συμπερίληψη αποτελεί μια έντονη πολιτική πρόκληση για τους σημερινούς κατοίκους και τη διοίκηση της Θεσσαλονίκης, καθώς και για την ελληνική κοινωνία και πολιτεία, και αναφέρεται στην ανάγκη νέων κοινωνικών και εκπαιδευτικών πολιτικών και την καθιέρωση διαπολιτισμικών θεσμών ικανών να αντιμετωπίσουν τα ιδιαίτερα κοινωνικά, γλωσσικά θέματα και τα ζητήματα πολιτικής εκπροσώπησης των διαφόρων κατοίκων της πόλης. Σε μια περιήγηση στην ιστοσελίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης μπορεί κανείς να εξερευνήσει τους Περιπάτους Κληρονομιάς, όπου η πόλη συστήνεται ως “πολυάνθρωπη και πολυπολιτισμική, λιμάνι σημαντικό της Μεσογείου, (που) έχει το προνόμιο μιας ιστορικής και πολιτιστικής πορείας συνεχούς και αδιάσπαστης, από την εποχή της ίδρυσής της έως τη σύγχρονη, παρά τις δραματικές συγκυρίες που έτυχε να ζήσει αρκετές φορές στο μακρό βίο της”. Πράγματι, η Θεσσαλονίκη οφείλει τη σημερινή της μορφή στην πυρκαγιά του 1917, όταν κάηκε η κεντρική περιοχή, και τον Μικρασιατικό πόλεμο του 1922 που είχε ως αποτέλεσμα τις ροές προσφύγων που κατάκλυσαν την πόλη – η οποία αναδιαρθρώθηκε από μια προβιομηχανική πόλη με ανατολίτικη όψη και κοσμοπολίτικο χαρακτήρα σε ένα σύγχρονο περιφερειακό κέντρο. Το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που εφαρμόστηκε πάνω από την παλιά παραδοσιακή πόλη βοήθησε στην ενίσχυση μιας εικόνας μεγαλύτερης ομοιογένειας, ενώ οι κυβερνητικές πολιτικές παρήγαγαν σοβαρές κοινωνικές αλλαγές που προκάλεσαν μεγαλύτερη ταξική διαστρωμάτωση. Ωστόσο, η σημερινή συγκυρία της κρίσης στην Ελλάδα και η ανάπτυξη του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, στο πλαίσιο της ευρύτερης συγκυρίας κρίσης της ευρωπαϊκής ταυτότητας, σηματοδοτεί την πολιτική αναγκαιότητα εγκατάλειψης του ιδιαίτερου τρόπου αντιμετώπισης (και μη) της διαφορετικότητας που παραδοσιακά τόνιζε την αναπαραγωγή του «πολιτισμού» της για να διατηρήσει μία, δήθεν, απειλούμενη ταυτότητα.