Αθήνα, 8 Σεπτεμβρίου 2020
Το πρώτο κρούσμα κορονοϊού εντοπίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα που πέρασε στη Μόρια, εντείνοντας τις ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια των προσφύγων της υπερπλήρους δομής. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα[i], ο 40χρονος άνδρας έφυγε από τη Λέσβο στις 17 Ιουλίου, αφού παρέλαβε οδηγία εξόδου από το ΚΥΤ, και, όπως είχε δικαίωμα, μετέβη στην Αθήνα. Ωστόσο, όπως αναφέρεται[ii], καθώς ήταν αδύνατο να παραμείνει στην πόλη, όπου οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν το ρίσκο της αστεγίας και της ένδειας, εξαιτίας της έλλειψης πολιτικής για την ενσωμάτωση, στα τέλη Αυγούστου επέστρεψε στην Μόρια, για να εξασφαλίσει φαγητό και μια στέγη.
Η χρόνια έλλειψη μέτρων ένταξης, σε συνδυασμό με περίπλοκα γραφειοκρατικά εμπόδια, οδηγούν πολλούς πρόσφυγες στην Ελλάδα στην ίδια θέση. Αφού αναγκάζονται να φύγουν από τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας, μετά την αναγώριση του καθεστώτος τους, πολλοί πρόσφυγες καταλήγουν άστεγοι, συχνά σε αθηναϊκές πλατείες, και ως εκ τούτου αναγκάζονται να επιλέξουν να επιστρέψουν σε μέρη όπως η Μόρια.
Λαμβάνοντας υπόψην το σχετικό Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου[iii], όπως επίσης και την ολοένα και επιδεινούμενη κατάσταση για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα, οι κάτωθι υπογράφουσες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εκφράζουμε για μία ακόμη φορά τις εξής ανησυχίες σχετικά με την απάνθρωπη αντιμετώπιση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων και την παραβίαση των δικαιωμάτων τους:
- Η δομή της Μόριας, που αρχικά ήταν σχεδιασμένη για να μπορεί να υποδεχτεί 2.800 ανθρώπους, φιλοξενεί τώρα παραπάνω από 12.000 αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες.Οι φιλοξενούμενοι, μεταξύ των οποίων 4.000 παιδιά, διαμένουν σε εντελώς ακατάλληλες συνθήκες συνωστισμού, ενώ περισσότεροι από τους μισούς μένουν σε σκηνές και αυτοσχέδιες κατασκευές στον ελαιώνα έξω από τον καταυλισμό. Δεν είναι σε θέση να προστατεύσουνν την υγεία τους, καθώς τα κατάλληλα μέτρα δεν ελλήφθησαν ούτε πριν[iv] ούτε κατά τη διάρκεια του περιορισμού κυκλοφορίας που έχει επιβληθεί στη δομή τους τελευταίους 6 μήνες. Ως εκ τούτου, η ανακοίνωση του Υπουργείου ότι η δομή θα μπει σε πλήρη υγειονομικό αποκλεισμό ούτε λύνει ούτε απαντάει σε βασικές ανησυχίες για την υγεία των φιλοξενούμενων. Αντίθετα, μάλλον υποβιβάζει ακόμη περισσότερο την ευάλωτη (ψυχική και σωματική) υγεία των αιτούντων άσυλο, ενώ τους αφήνει εκτεθειμένους σε υψηλό κίνδυνο απέναντι στον COVID-19[v].
- Η ανακοίνωση ότι η επιτήρηση της εγκατάστασης θα ενισχυθεί, μέσω της αυξημένης αστυνομικής παρουσίας, δεν έχει συνέπειες ως προς την προστασία από την εξάπλωση του ιού και δεν εγγυάται την ασφάλεια των προσφύγων ή των εργαζομένων.
- Το Υπουργείο παρουσιάζει την κατασκευή κλειστών, ελεγχόμενων κέντρων ως μια λύση- πασπαρτού. Η σύνδεση, δε, της δημιουργίας τέτοιων κέντρων με τον περιορισμό της διασποράς του COVID-19 είναι αβάσιμη και ισοδυναμεί με εργαλειοποίηση της πανδημίας με στόχο την παγίωση της διοικητικής κράτησης και των αυστηρότερων περιορισμών στους αιτούντες άσυλο, ως εργαλείων πολιτικής. Όπως σημειώνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων[vi], “[ε]νώ δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η μετάδοση SARS-CoV-2 είναι υψηλότερη στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, παράγοντες όπως ο υπερπληθυσμός στα κέντρα υποδοχής και κράτησης μπορεί να αυξήσουν την έκθεσή τους στον ιό. Οι επιδημίες στα κέντρα υποδοχής και κράτησης μπορούν επίσης να εξαπλωθούν πιο γρήγορα, ελλείψει κατάλληλων μέτρων πρόληψης”.
- Η πολυδιαφημισμένη αποσυμφόρηση των νησιών,η οποία σε μεγάλο βαθμό είχε ως αποτέλεσμα να κληθούν πολλοί πρόσφυγες να αποχωρήσουν από τις δομές των νησιών, χωρίς να έχουν τα μέσα για να επιβιώσουν, έχει ήδη αποδειχθεί ανεπαρκής, εντείνοντας την κοινωνική ανισότητα. Τα σκληρότερα παραδείγματα αυτής της αποτυχημένης πολιτικής είναι τα εκατοντάδες άτομα, συμπεριλαμβανομένων μητέρων με βρέφη, επιζησασών/ζώντων έμφυλης βιας και των οικογενειών με παιδιά, που αναζητούν απεγνωσμένα καταφύγιο σε δημόσιους χώρους στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις στα νησιά και την ενδοχώρα (π.χ. Λέρος και Κως), χωρίς κρατική υποστήριξη ούτε για τρόφιμα και νερό. Ο 40χρονος πρόσφυγας, που επέστρεψε στις αποτρόπαιες συνθήκες της Μόριας, είναι απλώς ένα ενδεικτικό της κατάστασης παράδειγμα, που απεικονίζει εύγλωττα τα αποτελέσματα της τρέχουσας πολιτικής, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη για συντονισμένες δράσεις σε επίπεδο Ε.Ε, βάσει της αρχής του επιμερισμού ευθυνών.
