Ενημέρωση και Δημοκρατία

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Κατάρτισης γиα Νέους Ευρωπαίους Δημοσιογράφους, μία συνεργασία του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, της Συμβίωσης-Σχολής Πολιτικών Σπουδών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα, και του Inside Story, καλωσορίζει σε τρεις διαδοχικούς κύκλους, από το 2023 έως το 2026, ανερχόμενους δημοσιογράφους να ξεκινήσουν ένα ταξίδι μάθησης. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των νέων δημοσιογράφων που εργάζονται για μέσα ενημέρωσης με έδρα την ΕΕ, παρέχοντας πληροφορίες για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις γενικότερα και τα θέματα που σχετίζονται με το Κοινοβούλιο ειδικότερα. Η εκπαίδευση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της ΕΕ, τονίζοντας τη σημασία του Κοινοβουλίου, της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και των αξιών που αντιπροσωπεύει.

Από τον Μάιο ως τον Δεκέμβριο του 2022, η Συμβίωση ξεκίνησε την πρωτοβουλία “Διαταραχή Πληροφόρησης: Κατανόηση τεχνικών προπαγάνδας κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας πολέμου”, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Στόχος ήταν να υποστηριχθούν οι συμμετέχοντες στην ανάπτυξη της κατανόησής τους σχετικά με τις πηγές παραπλανητικής ή/και ψευδούς πληροφορίας και να ενεργοποιήσουν την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες γραμματισμού των ΜΜΕ στο να αναγνωρίζουν και να αντιδρούν σε αυτά τα φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας των δικών τους ιστοριών.

Το έργο υποστηρίχθηκε από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Ίδρυμα, ενώ η έμφαση δόθηκε στην τρέχουσα «επιδημία πολέμου» και στην αντιμετώπιση πολλαπλών απειλών παραπληροφόρησης, προπαγάνδας, φιλτραρισμένων φυσαλίδων και ψευδών ειδήσεων που προωθούνται μέσω των μέσων ενημέρωσης, μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Ιστορίες ανθρώπων που βιώνουν τον πόλεμο, φεύγουν από τον κίνδυνο, υποφέρουν από τραύμα και βίαιη μετακίνηση, συνθέτουν μέρος του πώς αντιλαμβάνεται κανείς τον πόλεμο, όπως επίσης και πως διεξάγεται. Επιπλέον τέθηκαν ερωτήσεις – πώς σχεδιάζεται και υλοποιείται η πολιτική επικοινωνία, πώς αναπτύσσουν και υπερασπίζονται τις θέσεις τους τα πολιτικά κόμματα. Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, με εκατομμύρια ανθρώπους που μετατοπίζονται και αναζητούν ασφαλές καταφύγιο, οι ειδήσεις, η γλώσσα και οι αφηγήσεις είναι ζωτικής σημασίας για να προωθήσουν μια κουλτούρα αλληλεγγύης και ελευθερίας πληροφόρησης και έκφρασης και για τη δημιουργία ασφαλών και γενναίων χώρων έκφρασης, ιδιαίτερα για όσους έχουν μετατοπιστεί. Το ρίσκο της έκθεσης σε διαταραχές πληροφόρησης χωρίς την ενεργή αναγνώριση του πώς μπορεί να επηρεάσει τις στάσεις, τις γνώσεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές αυξάνεται δραματικά και επιδεινώνεται κατά τις περιόδους κρίσης.

Ειδικοί και δημοσιογράφοι από την Ελλάδα, την Ουκρανία, τη Ρωσία, τη Λιθουανία, την Τουρκία και την Ιταλία, μετατοπισμένοι άνθρωποι, υπέρμαχοι της κοινωνίας των πολιτών, εργαζόμενοι στον ανθρωπιστικό τομέα και στα μέσα ενημέρωσης και φοιτητές συζητούν πώς, υπό την επίδραση της πολιτικής, της οικονομίας και της ιστορίας, η παγκόσμια θέση για τον πόλεμο στην Ουκρανία διαφέρει από περιοχή σε περιοχή, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τον ρόλο που έχει παίξει η (κακή)πληροφόρηση στην επιρροή αυτών των απόψεων. Οι συζητήσεις εστίασαν στο πώς η παραπληροφόρηση αποτελεί μέρος του πολέμου και τον επηρεάζει, στους μηχανισμούς παραπληροφόρησης, στις υπό εξέλιξη πολιτικές αφηγήσεις, τις προκλήσεις στο ρεπορτάζ από το πεδίο, αποδομώντας το φαινόμενο στα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, και συζητώντας διεξόδους και προοπτικές, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των ειδήσεων. Πώς η πληροφορία είναι διασταλτική και πολυδιάστατη, μεσολαβημένη σε απροηγούμενο βαθμό, υπηρετώντας στρατηγικές ατζέντες και ελεγχόμενη αλλά ταυτόχρονα εκτοξεύοντας εκτός ελέγχου. Πώς οι αφηγήσεις για τον/τους πόλεμο/ους αναπόφευκτα είναι πλούσιες και διαφέρουν.

Το Media Lab συνεργάστηκε με πρόσφυγες και μετανάστες για την ενίσχυση της φωνής τους για την ένταξη και κοινωνική συμπερίληψη οργανώνοντας σεμινάρια αφήγησης & δημοσιογραφίας, ρεπορτάζ με κινητό τηλέφωνο και αποτελεσματικής χρήσης των κοινωνικών μέσων. Η Συμβίωση, με την υποστήριξη της Αντιπροσωπείας της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, διοργάνωσε εργαστήρια ενδυνάμωσης δεξιοτήτων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη από τον Νοέμβριο 2021 έως τον Φεβρουάριο 2022, όπου οι συμμετέχοντες παρήγαγαν βίντεο, ιστορίες, ποντκαστ και φωτογραφικές αφηγήσεις – μια διαδικασία εκμάθησης ρεπορτάζ με κινητό. Εξερευνήθηκαν τεχνικές και εργαλεία αφήγησης, θεωρητικά και πρακτικά, ενισχύοντας τις δεξιότητες για τη δημιουργία βίντεο και τη χρήση κοινωνικών μέσων.

Το Media Lab ενδυνάμωσε τις φωνές των συμμετεχόντων για να αφηγηθούν συναρπαστικές ιστορίες – δικές τους ή άλλων – παρέχοντας μια πλατφόρμα για να φτάσουν σε ένα ευρύτερο κοινό. Μέσω της πρακτικής μέχρι την άνοιξη του 2022 και της καθοδήγησης για ακριβές, ανεξάρτητο και με σεβασμό ρεπορτάζ, οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν τις δικές τους ιστορίες για τις βίαιες μετακινήσεις και την κοινωνική ένταξη.