Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2024
Κρίσιμά ζητήματα που αφορούν την ελευθερία του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, όπως στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPPs), ασφάλειας των δημοσιογράφων, πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης και ατιμωρησίας όσων παραβιάζουν το κράτος δικαίου, συζητήθηκαν την Τρίτη, 5 Μαρτίου 2024, στη στρογγυλή τράπεζα που διοργανώθηκε από την Πλατφόρμα για την Προώθηση της Προστασίας της Δημοσιογραφίας και της Ασφάλειας των Δημοσιογράφων, τη Συμβίωση-Σχολή Πολιτικών Σπουδών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα και την Ένωση Δημοσιογράφων Μακεδονίας και Θράκης. Προηγήθηκε η παρουσίαση της έκθεσης “Press Freedom in Europe: Time to Turn the Tide” της Πλατφόρμας για την Προώθηση της Προστασίας της Δημοσιογραφίας και της Ασφάλειας Δημοσιογράφων.
Πολλαπλές οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η δημοσιογραφία. Ο συντονιστής της συζήτησης, Γιάννης Κοτσιφός, Διευθυντής της Ένωσης Δημοσιογράφων Μακεδονίας και Θράκης, αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η δημοσιογραφία σε πολιτικά πολωμένες χώρες, ενώ ο δημοσιογράφος Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου μίλησε για τις εξαρτήσεις στον Τύπο και την έλλειψη δυνατότητας πολυφωνίας. Η δημοσιογράφος Ελίζα Τριανταφύλλου, γνωστή για τον καθοριστικό της ρόλο στην αποκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών στην Ελλάδα, εξέφρασε ανησυχία σχετικά με την έλλειψη προστασίας από κυβερνητικές παρεμβάσεις. Ο δημοσιογράφος Γιώργος Χρηστίδης τόνισε τον βαθιά ριζωμένο σκεπτικισμό του κοινού απέναντι στους δημοσιογράφους, τους χαμηλούς δείκτες ελευθερίας του Τύπου και την έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού στους δημοσιογράφους. Αναφερόμενος στη δημοσιογραφική ανεξαρτησία, ο Χρηστίδης υπογράμμισε την ανάγκη οικονομικής στήριξης των μέσων ενημέρωσης. Η δημοσιογράφος Σταυρούλα Πουλημένη μοιράστηκε την προσωπική της εμπειρία όταν δέχθηκε αγωγή τύπου Slapp μετά το ρεπορτάζ της για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητας της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική. Παρά το γεγονός ότι το περιστατικό συγκέντρωσε σημαντική προσοχή τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο, το δικαστήριο αποφάνθηκε εναντίον της, επιβάλλοντας πρόστιμο για ηθική βλάβη, κατά του οποίου έχει ασκήσει έφεση. Μέσα από αυτή τη νομική μάχη, η οποία δεν έχει ακόμη επιλυθεί, η Πουλημένη ανέδειξε τα εμπόδια και τις προκλήσεις με τα οποία έρχονται συχνά αντιμέτωποι οι δημοσιογράφοι. Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Χονδρόγιαννος περιέγραψε την παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη το 2022 από το λογισμικό Predator. Η συζήτηση κατέδειξε την ανάγκη προώθησης ουσιαστικών αλλαγών για τη διασφάλιση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα. Η ανάγκη ενότητας μεταξύ των δημοσιογράφων και η συλλογική δράση είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των πολύπλευρων προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν.
Το 2023, σύμφωνα με την έκθεση “Press Freedom in Europe: Time to Turn the Tide“, παρά τη μείωση του αριθμού των δολοφονιών δημοσιογράφων και της βίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, η ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη εξακολουθούσε να αποτελεί σημαντική πρόκληση.Κατά την παρουσίαση της έκθεσης, ο Ricardo Gutierrez, Γενικός Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, επεσήμανε ότι “η κατάσταση δεν βελτιώνεται” και πρόσθεσε: “Έχουμε όλο και περισσότερες περιπτώσεις επιθέσεων κατά δημοσιογράφων, εκφοβισμού και παρενόχλησης, παράνομης παρακολούθησης”. Αναφερόμενος στην προσωπική του εμπειρία, ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου σχολίασε ότι οι παρακολουθήσεις από τις μυστικές υπηρεσίες δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτό που είναι καινούργιο είναι ότι με τη χρήση παράνομου κατασκοπευτικού λογισμικού, ένας δημοσιογράφος μπορεί να μιλήσει σε μια πηγή και ένας τρίτος να “ακούσει”. ‘Κάθονται σε ένα γραφείο και ‘ψαρεύουν’ πληροφορίες μέσα από τις πηγές μας και παρέχουν ‘υπηρεσίες’ στην κυβέρνηση για το τι πρόκειται να δημοσιευτεί’. Υπογράμμισε ότι είναι επιφυλακτικός όταν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ζητούν από τις αρχές να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους, σχολιάζοντας πως “Είναι σαν να στέλνουν τη γαλοπούλα την Ημέρα των Ευχαριστιών για να την προστατέψει ο χασάπης”.
Παρά τα εμπόδια αυτά, η έκθεση αναφέρει πως υπήρξαν θετικές εξελίξεις, καθώς τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη αναγνώρισαν τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου και ξεκίνησαν προσπάθειες για τη διαφύλαξή της, όπως η εκστρατεία του Συμβουλίου της Ευρώπης ” Journalists Matter ” και το European Media Freedom Act. Ενόψει των κρίσιμων εκλογών του 2024, οι συστάσεις υπογράμμισαν την κρίσιμη σχέση μεταξύ των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, απευθύνοντας παράλληλα επείγουσα έκκληση για ανάληψη δράσης όσον αφορά την παρακολούθηση και τις ανθρωπιστικές βίζες για τους δημοσιογράφους που επιθυμούν να ξεφύγουν από την καταστολή που ασκούν οι κυβερνώντες της χώρας τους.